44 NAAR HUIS 24 APRIL – 15 OKTOBER (en daarna)

De laatste blog. 2e Kerstdag, Bussum, een keer moet het. Onze reis afronden, Het logboek ligt al maanden op het bureau, laatste aantekening 15 oktober. Nog een koffie. Ik begin aan een tekst die ik misschien niet ga plaatsen. Oudjaarsdag is de uiterlijke deadline die ik mezelf stel.

Veel mensen hebben ons gevraagd hoe de taakverdeling bij de blog was. De foto’s werden door Jos gemaakt, de selectie deden we samen. Van de tekst werd vaak aangenomen dat ik schreef. Na deze (te) lange blog weet je het.

24 APRIL – 9 MEI
De shock zorgt – samen met alle mensen om me heen op St Maria en in Nederland – dat ik bezig blijf. Het duurt een paar dagen voor mijn tolk Elisabeth en ik vrijwel gelijktijdig door krijgen dat de meneer van de Bombeiros (brandweer, doen ook de ambulance) de begrafenisondernemer is,waar Eurocross melding van maakt. Stom, we wisten allebei dat de brandweer een vrijwillige brandweer is. Dáárom wilde hij me spreken en vertelde hij me “hoe het gewoonlijk met buitenlanders werkte”. De datum van de sectie krijg ik met hulp van de - door een Nederlandse vriend ingeschakelde ambassade - te horen. Pas na het weekeinde; de feestdagen 25 april (Dag van de Bevrijding = herdenking Anjer revolutie) en 1 mei vertragen alles. De crematie vindt plaats op het hoofdeiland, zonder familie. Portugezen kennen geen afscheid in een crematorium, ze houden op de dag van het overlijden ‘s avonds een dodewake, de volgende dag vaak een uitvaartmis en dan de begrafenis of vertrek naar het crematorium. De begrafenisondernemer moet even schakelen als ik wil dat Jonathan’s vlag de kist bedekt en dat er bloemen op liggen. Echte, wilde, niet de gebruikelijke pompeuze (nep) bloemstukken. De middag voor de afvaart zoeken Robert en Heidi een mooi bloemstuk bij elkaar. De uitvaart is werkelijk uit-varen. Het is goed en het is vreselijk definitief.’s Avonds het afscheid in ons favoriete restaurant,mede-zeiler Amaury speelt onverwacht trompet en de avond eindigt met een spontane jamsessie. Jos zou genoten hebben.

Onderwijl vangt Misha nog ettelijke salamanders, die ik dan weer moet vangen en moet loslaten. Heb ik ze allemaal gevonden? Door alle gedoe verlaat ik soms de boot zonder Misha eerst aan boord te hebben. Dat levert in ieder geval veel veren op: Misha scoort een lief, jong vogeltje met een geel kopje, vermoedelijk vloog het nog niet goed genoeg. De boot ligt vol met donsveertjes. Jasper lijkt iets van de stress mee te krijgen: ondanks zijn nierproblemen gebruikt hij mijn slordigheid om luid mauwend over de steiger te lopen. Beide katten zijn uit hun doen en slapen opeens weer ‘s nacht in bed.

Gelukkig hebben we het papierwerk goed geregeld; de policia maritima ziet wel in onze engels-talige akte-met-veel-stempels dat ik mede-eigenaar ben: ik wordt officieel de eigenaar en kapitein van de Jonathan. Ze vragen gelukkig niet naar mijn vaarbewijs, dat heb ik niet. De nieuwe rol brengt nieuwe verantwoordelijkheden mee: ik moet een officiele oppas (‘proceradore’) voor Jonathan regelen als ik naar Nederland ga. Ricardo, de baas van de werf, neemt die taak op zich. Formulieren,veel formulieren. Bij de rechtbank langs, nog eens bij de Maritima en emotioneel afscheid van de havenmeester. Hij huilt makkelijker dan ik.
De poezen kunnen – ook voor een langere tijd - naar de Nederlandse dierenarts op Sao Miguel. Op 8 mei vliegen vrienden mee naar Sao Miguel, waar we de poezen op de luchthaven na veel vertraging om 22.30 aan de dochter van dokter Marian geven. De volgende ochtend scheiden de wegen zich in Lissabon: ik vlieg door naar Amsterdam. Sander, onze huurder haalt me af. Terug in Nederland.

NEDERLAND 10 MEI -12 JUNI
Mei is geen handige maand om een herdenking te regelen, veel te veel vrije dagen, mei-vakanties, huwelijken en feesten. Het lukt met enig masseren om de herdenking op onze zeilvereniging in Muiden te krijgen op 11 juni. Zelf waren we net begonnen met de organisatie van een feest bij onze terugkeer. Dat zou hier in Muiden zijn. Met Jonathan aan de kade. Nu ligt Jonathan er niet. Jos is er niet, een jazzy band ook niet.
Hoe nabestaanden in 4 dagen een hele begrafenis, teksten etc weten te organiseren is me een raadsel. Het kan, lukte ons ook bij het onverwachte overlijden van Jos’vader. Nu blijk ik nauwelijks meer te kunnen typen en voor mailmerge functies en sorteren in Excel heb ik bijles nodig. Vrienden helpen met onderdak (onze huurder bood zelfs aan om halsoverkop naar zijn nieuwe, nog niet verbouwde huis te gaan), lezen kritisch en verbeteren teksten, vinden vertalers (en communiceren met ze). Omdat al ons huisraad op zolder staat zijn de foto’s voor de herdenking niet te vinden. Bij Bevolkingszaken is de medewerkster wat overdonderd door de Portugese overlijdensakte en een weduwe die zelf aangifte doet. Gelukkig weet de chef wat er moet gebeuren, zodat ik een half uur later bij de notaris zit voor de volgende stap in het administratieve proces. Zij geeft ook een aantal praktische adviezen over de erfbelasting, de beruchte blauwe envelop die gaat komen.
Met hulp van vrienden en familie vinden we voldoende foto’s voor de herdenking. Ze bekijken is een sentimental journey, heel troostrijk. Wat waren we jong,enthousiast en wat hebben we samen een mooi leven gehad. Lennart weet alle foto’s te monteren tot een prachtige serie en regelt een fantastische afdruk voor de herdenking, die nu thuis hangt.

Het regelwerk voor de herdenking is één ding.De ander is Jonathan. Iedere dag kijk ik naar de weerberichten voor St Maria. Op een paar lichte stormen na, is het lekker rustig weer. Maar we moeten wel naar huis. In m’n eentje gaat dat niet, ik moet bemanning regelen. Nu kun je schip als Jonathan niet door iedereen laten varen, Jos zou zich in zijn graf omdraaien als een ‘onverlaat’ zijn geliefde slecht behandeld. Jos vaste zeilmaat als ik niet kan, Karel, zegt direkt toe. Ook Rob, de voorzitter van de S&S vereniging hoeft niet lang na te denken. De vrienden die vorig jaar meezeilden willen van de partij zijn. Het tijdstip van vertrek plannen vormt ‘een uitdaging’. Schoolvakanties, Kaagweek, afspraken en de beschikbaarheid van vluchten, boeiend.

De herdenking op 11 juni gaat goed. Het voelt ook goed en dat het weer zo mooi wordt dat er buiten nagepraat kan worden is heerlijk. Jonathan mag dan niet aan de kade liggen, maar het is wel helemaal ’Jos’.

VOORBEREIDING 13 JUNI – 6 JULI
Als ik op de 13e juni ’s avonds laat op St Maria aankom, is de terugreis nog niet rond. Jonathan ligt er goed bij. Snel wat regelwerk, kattenbak klaarzetten, de volgende ochtend vlieg ik naar Sao Miguel om de katten op te halen. Ze hebben het goed gehad bij dokter Marian en zij is er in geslaagd beide katten op nierdieet om te zetten. We drinken samen thee en ze verteld hoe ze als dierenarts de scheepstransporten met Friese koeien begeleidde. Tegen de tijd dat ze er 3500 had afgeleverd, was ze verliefd op de Azoren en bleef. Bij het inchecken op de luchthaven kijkt de baliemedewerker in het hok, waarin officieel maar 1 kat vervoerd mag worden. Hij ziet 2 koppen en zegt “een grote kat mevrouw, hebt u beide paspoorten bij u? Er ligt er één op de balie, ik knik en hij vinkt het formulier af en plakt het etiket op het handvat. Ik ben weer terug op de Azoren.

Er volgt een drukke periode: nog een paar reparaties, heel veel WA/mail verkeer om data en vluchten af te stemmen, bevoorrading en afspraken en afscheid nemen van het eiland en vrienden. En natuurlijk papierwerk, nog een extra verklaring, de urn blijkt verzegeld te moeten worden. Rob moet vanuit Helsinki komen (jaarvergadering S&S). Hij brengt extra bemanningslid Jim mee, een Amerikaanse arts, die met zijn S&S in San Francisco ligt. Jim komt op 28 juni aan boord en het klussen gaat naar een hogere snelheid, maar pas als ‘kapitein Rob’op 4 juli aan boord komt, wordt het echt serieus. Opeens maakt de werfbaas zijn laatste klussen af en besluit Rob dat het probleem van de niet-ladende 24V dynamo opgelost moet zijn voor vertrek. Snel is duidelijk dat het bij de dynamo niet om een los contactje gaat, het is serieuws! Gelukkig hebben we een dynamo op voorraad en 2 dagen later (één bout werkt niet mee) heeft Rob de klus geklaard. Oefff.

HUISWAARTS 7 JULI- 17 JULI
Conform Rob’s planning vertrekken we de volgende ochtend. Majo’s goede voornemens: een paar dagen gebruiken om met de bemanning wat te zeilen, te trainen en alles te checken, zijn door de dynamo in rook opgegaan. Om 8 uur op zondagmorgen gaat de moter aan en vaart Rob zonder enig probleem Jonathan uit de box en merkt op “hij stuurt als iedere S&S . . . niet dus”. Ook het aanleggen en wegvaren bij het tankstation gaan vlekkeloos, Majo haalt opgelucht adem, haar eerste zorg is weggenomen. Het afscheid van vrienden, havenmeesters en policia is emotioneel, maar dan - na 11 maanden – vaart Jonathan de haven uit en voelen we de (lichte) zeegang: we zijn onderweg!
Veel wind is er niet, zodat de moter bij moet. We hebben een dagtocht van 60 mijl voor de boeg naar Sao Miguel. Een paar mijl voor de haven daar spotten we een grote groep dolfijnen. Hoewel? Ze bewegen langzaam, blijven als groep dicht bijeen en wijken niet. Dit zijn geen dolfijnen, dit zijn walvissen! De moter gaat uit: we drijven midden in een school pilot whales. De hele reis hebben we de kleinste walvis nooit gezien en nu varen we dwars door een flinke groep. Majo beschouwt het als een goed omen, zeker als we bij de haven nog wat dolfijnen tegenkomen. In de haven pakt Xavier onze lijnen aan. Ook hij heeft met vrouw Catherine een deel van de winter op St Maria gelegen, de moter moest vervangen en nu wachten ze op een kleinkind om nog wat te zeilen. Het is een warme ontvangst.
Op Sao Miguel pikken we Karel, het 4e bemanningslid op, die geen vlucht naar St Maria kon krijgen. We gebruiken de wachttijd om de diesel aan te vullen, nog wat vers brood en fruit te kopen en te internetten. Rob ontdekt dat de keuringsdatum van ons reddingsvlot verlopen is. Tja, ..... In 4 uur tijd weet hij op een eiland midden op de oceaan een goedgekeurd, 2e hands vlot te regelen. Nog betaalbaar ook. Het wordt zelfs bij de marina afgeleverd, zodat we allemaal weer helemaal ontspannen zijn als Karel aankomt.Zoals een wedstrijdzeiler betaamt heeft hij nauwelijks bagage bij zich. Maar in die kleine tas zit wel onze nieuwe luxe: een sateliettelefoon, waarmee we onderweg weerberichten (makkelijk) kunnen opvragen.
Die weerberichten zullen we nodig hebben: het beroemde Azorenhoog ligt niet op z’n plaats. Al weken volgt Majo de weerkaarten. Het hogedruk gebied, dat horizontaal hoort te liggen en zich van de Azoren tot Bermuda kan uitstrekken , ligt dit jaar verticaal: van de Azoren tot Ijsland. En het wil maar niet draaien....Voor ons houdt dat in: lichte wind, een aantal dagen zelfs geen wind. En onze dieselvoorraad is niet voldoende om op moter Brest te halen, ons eerste doel.

De volgende ochtend vertrekken we: zo’n 1100 mijl hemelsbreed. Mooi weer, wat dolfijnen, maar geen wind. Pas tegen de avond als we vrij zijn van het grote eiland kunnen we echt zeilen: de mannen worden vrolijk, hier kwamen ze voor. De katten beneden en Majo die nèt met de avondmaaltijd gestart is, denken er iets anders over, maar dat gaat over. Klein probleem: we varen richting Ijsland, aan de linkerkant van de hogedrukgebied.
Kapitein Rob is aan boord ook de echte kapitein. Hij is dat zo gewend, hij heeft vele jaren als piloot gevlogen en ‘dat laat zijn sporen na’. Rob is heel goed in weer en wolken. Hij ziet fronten en ruggen in wolken, die voor de rest van de bemanning alleen maar mooi zijn. Samen met Majo bepaalt hij de koers: ergens moeten we een keer dwars door het hogedrukgebied naar Brest. Dwars door de windstilte.
De dagen daarop slingeren we in, de afstanden die we maken zijn – gezien de lichte wind – best goed: 147, 134 mijl. Nog steeds koers Ijsland. Karel en Rob trimmen Jonathan alsof we een race varen en zetten zeilen bij ‘voor een betere spleetwerking’. Opstapper Jim is onze houtman en repareert wat latjes in de kuip. Jasper ligt op schoot en Misha ontdekt dat er op dit stuk oceaan geen vliegende vissen zijn. Majo doet de verzorging en weet ieder harpje, oogje en onderdeel te vinden.

WC’s aan boord gaan altijd kapot op volle zee, terwijl je helling maakt. Op de 5e dag blijkt onze kapitein ook onder die condities het verstopte toilet te kunnen repareren. Als dank heft Majo haar verbod op douchen op en wast ze het stinkende kloffie van Rob en Jim, die assisteerde. “Waar zag je ‘m op dek?” hoort Majo uit de kuip, terwijl ze in de keuken met het ontbijt bezig is. Shit, is een kat het dek op gegaan met dit lichte weer? Maar de heren liggen tevreden in bed bij de nog slapende kapitein Rob. Wie is die ‘hij’? Het gesprek blijkt over een verstekeling te gaan: een salamander die Misha op St Maria netjes gevangen heeft en die niet door Majo is afgevoerd. Wat te doen? Proberen te vangen? Op dek? En stel dat lukt, wat dan? Overboord zetten kan niet, maar in een goede pot die als terrarium kan dienen? Wat moet íe eten? We kiezen voor de makkelijkste oplossing: niets doen en hopen dat íe Brest haalt en daar van boord gaat.

Op dit deel van de oceaan kun je in deze tijd van het jaar walvissen zien. Na de pilot whales hebben we de smaak te pakken. We houden uitkijk en een paar keer zien we walvissen, op afstand en altijd met zware bewolking: echt op de foto krijgen we ze niet. Zo kien als we op walvissen zijn, zo slordig zijn we soms met de stuurautomaat. Tijdens een windstille periode mèt walvissen valt die uit en pas na een kwartiertje ziet iemand dat we weer terugvaren. Twee dagen later gebeurt het nog eens, maar ook de wind draait tegelijk en opeens zeilen we over de andere boeg. Onze koers is van Ijsland gewijzigd in Ierland, afwisselend deWestkust of Cork. Beter, maar niet voldoende. Op 14 juli is het tijd om door de windstille zone te varen. Volgens Rob zouden we aan de andere kant lichte wind richting Brest moeten kunnen oppikken. Op de weerkaarten die we via de sateliettelefoon binnen halen is dat niet te zien..... Het is grijs, mistig en regenachtig in het hogedrukgebied. Moter bij, tot op 15 juli om 22.00 uur in het logboek staat ‘grootzeil met fok, snelheid 7,5 knoop, in de tank nog 105 liter’. We zijn er door heen èn er is goede wind! We passeren de shipping lane die tussen het Kanaal en de Golf van Biskaje loopt. In een uur tijd zien we meer vrachtschepen dan we op de hele oversteek van de Oceaan (vanaf Antigua) gezien hebben. Er blijft wind, het wordt zonnig. Iedereen wordt vrolijk als we de rotsen van de aanloop naar Brest zien.Telefoons komen te voorschijn: weer dekking! Maar Brest ligt nog wat verder.Vrij naar drs P: Brest is een mooie stad, maar net iets te ver weg. Met stroom tegen hebben we bijna 6 uur nodig voor we om 23.15 uur aan de steiger liggen. We hebben 1136 mijl gevaren , zo’n 5,5 knoop gemiddeld per uur en dat met max windkracht 4! Het regent complimentjes: voor Jonathan die zo snel is en voor Rob die wind mee wist te vinden.

BREST- LELYSTAD 18 – 26 juli
Karel heeft de 6 uur naar Brest gebruikt om een vlucht naar huis te regelen, hij moet de Kaagweek zeilen. Om 4 uur de volgende ochtend vertrekt zijn vliegtuig. De rest van de bemanning slaapt lekker door. Majo went intussen aan haar nieuwe functie: als eigenaar mag zij ook hier de officials doen. Gelukkig komen we uit de EU, in een kwartiertje zit die klus erop. Verder het gewone programma: opruimen, vuilnis afvoeren, douchen, een wasserette vinden, kattenbak goed schoonmaken, stad verkennen. ’s Avonds een prachtige maaltijd, we zijn in Bretagne: schaaldieren en vis. De mannen nemen de volgende ochtend de TGV naar l’Orient om daar de (Duitse) onderzeeboothaven (museum) te bekijken. Majo vangt de nieuwe bemanning op: de vrienden die vorig jaar meezeilden op de Azoren zijn van de partij. In de loop van de middag worden ze door hun dochter afgezet: zij mag als beloning voor de omweg met hun auto op vakantie. Na 1 dag wennen vertrekken we op zondagochtend. Onze verstekeling laat zich niet zien, de katten worden opgesloten, ze voelen de opwinding en worden veel te aktief. Het weer is prachtig, krijgen we eindelijk dat mooie Noord-Europese weer? Klein nadeel is dat de wind vrij vaak wegvalt. Onze verstekeling wordt ter hoogte van de Kanaaleilanden weer gespot. Nog steeds met staart. Die gaat dus mee naar Nederland.
Door de Alderney Race en het nauw van Calais wil je als schip stroom mee hebben (de Alderney Race kun je zelfs met moter bij niet tegen de stroom in niet varen). Tijd voor rekenwerk, Rob geeft bijles navigatie (een piloot aan boord is echt handig) en zonodig zetten we ook de moter bij: Alderney lukt keurig. Inclusief dolfijnen, die de stroming gebruiken om te jagen. Dit gaat lekker.

Ter hoogte van Boulogne zien we opeens een groot, grijs schip opduiken. Coast Guard? We worden via de marifoon opgeroepen: Franse douane.”Of ze aan boord mogen komen? Of we de moter willen uitzetten en het zeil willen strijken....”. We kijken elkaar beteuterd aan: we liggen netjes op (een krap) schema voor het nauw van Calais. Moter uit en dan alle snelheid eruit? De grote grijze blijft op ruime schootsafstand naast ons. Een grote RIB met 10 mannen erin komt onze kant op. 4 Man gewapend met machinegeweer. En een duiker. Gelukkig spreken de vrienden vloeiend Frans. De voertaal Engels van de douaniers ruilen we in voor Frans. Terwijl de mannen in de kuip moeten blijven onder bewaking van 2 man douane, mogen Majo en Lucienne met 3 douaniers naar beneden voor papierwerk en controles. Majo hoort hoe de de duiker de huid controleert, de vragen die ze moet beantwoorden zijn duidelijk: narcotica controle. De vragen gaan terug tot ons verblijf op Antigua. De douaniers zijn correct, de sfeer wordt gaandeweg losser dankzij het goede Frans van Jan-Willem en Lucienne. Na drie kwartier krijgen we een prachtig geel formulier met stempels dat we goed gecontroleerd en goedgekeurd zijn. De duiker maakt en passant het wieltje van onze niet-werkende snelheidsmeter nog eens schoon en de RIB maakt een extra rondje zodat Lucienne mooie foto’s heeft voor haar leerlingen. Dan mogen we weer starten en hijsen. Ons schema is wel heel krap geworden. De snelheidsmeter doet het nog steeds niet.

Nèt toen de douane ons aanriep hadden de dames een vreemd geluid gehoord in de moter. Als we weer lekker varen horen we het weer. Rob duikt meteen onder het moterluik en constateert dat de transmissiebak te weinig olie heeft. Met Jos zou Majo dit een normale situatie vinden: iedere dag op een oversteek dat je geen sores krijgt is meegenomen. Nu een ander, die je helpt, deze rampjes voor zijn kiezen krijgt, voelt het vervelend en heel naar. Gelukkig heeft Rob zelf ook een boot en houdt hij van sleutelen-onder-gekke-omstandigheden. Ook bij vliegtuigen, horen we tijdens de nachtwachten.
Alle olie die we hebben, gaat in de transmissie, maar we hebben te weinig. Gezien het weer zullen we tot Ijmuiden echt nog wel wat moeten moteren. Beraad in de kuip. Calais is de eerste haven die we kunnen aanlopen, maar dat wordt ’s nachts en het heeft een sluis die dan niet werkt. Duinkerken, de volgende haven, in de ochtend, is beter, zeker als we meer wind krijgen. Die komt. Om 6.40 uur liggen we aan het tankstation. Klein probleem: in de hele haven is geen transmissie olie te krijgen. Rob slaagt erin om in de bloedhitte een tankstation aan de buitenring van Duinkerken te vinden, waar ze jerrycans transmissie-olie verkopen, Om 16.00 kunnen we weer de zee op, verkoeling! De moter wordt verder dit jaar ‘als een dame’ behandeld.
De tocht langs de Belgische kust is voor Majo geen feest der herkenning, grote windmolenparken staan ‘in de weg’, ’s nachts zie je hele straten van rode lampjes. Goed voor de energie, maar wel erg ontsierend. Ze staan vlak langs de vaargeul van de Westerschelde, dé vaarroute naar Antwerpen en Terneuzen. Gezien de scheepsrampen in het verleden kunen we hier nog wel een aanvaring of twee verwachten.
De oversteek bij Rotterdam (de Eurogeul) is stukken drukker dan bij ons vertrek. Zeeschepen kruisen in hoog tempo. Als we aan de Noordzijde de moter weer uitzetten (die moet je bij hebben staan tijdens de oversteek van de vaarweg) zien we 2 ronde koppies ons aankijken: zeehonden. Met een prachtige wind zeilen we langs een tropisch warme kust, we zien bruinvissen en veel zeehonden, de sluis bij Ijmuiden, het Noordzeekanaal op moter. We leggen aan in de marina van Amsterdam op het NDSM terrein. De warmte valt als een deken op ons. Hoe goor het water van het IJ er uit mag zien, we gaan erin! In de boot is het zo heet dat een deel van de bemanning in de kuip slaapt,tot een bui ze daar verdrijft. Welkom in tropisch Nederland.
Vroeg varen we de volgende ochtend naar Lelystad. Op 26 juli om 13.50 komt er een einde van onze reis. Jonathan is weer thuis.

EPILOOG
Onze verstekeling kwam ik bij het winterklaar maken van de boot aan boord tegen.Hij leefde nog en woont intussen op de dijk van het werkeiland. Met staart. Jonathans huid is prachtig geschilderd in Enkhuizen en nu wordt de kuip gelakt in ons vaste winterstalling in Lelystad . Er is weer een lijst met winterwerk, een schip dat zo trouw ons deze reis heeft laten maken, verdient zorg, Ze verdient ook een nieuwe eigenaar die haar waardeert en voor haar zorgt. Jonathan is in de verkoop en ik hoop de komende jaren een goed baasje te vinden.
Zelf woon ik met de poezen weer op de Brediusweg, nog niet alle dozen zijn uitgepakt, maar het is wel weer ons thuis. Dit is de eerste – en laatste blogtekst – die ik alleen schrijf. De achtbaan die op 24 april startte, komt langzaam tot stilstand. Het leven gaat verder, onze gezamenlijke reis is na 45 jaar voorbij.
Dank voor alle hulp en steun, tijdens onze reis,maar vooral deze maanden alleen. Het leven gaat verder. Een goed nieuw jaar!