Van Bayona tot de Algarve 13 sept - 17 okt 2014

De laatste trekvogels
“Zie je het ” zegt onze buurman “er komen steeds minder boten binnen en ze gaan alleen maar voor anker in de baai (van Bayonna) om te slapen voor ze in 1x naar Lissabon gaan of verder. Het seizoen loopt hier ten einde”. Wanneer Majo ‘s-ochtends het luik open schuift, kan ze de herfst al in de lucht voelen. Het geeft haar het gevoel van die trekvogel, die niet meegaat wanneer de anderen vertrekken omdat het nog zo mooi weer is. En die dan alleen zielig de winter moet overleven.

De laatste yachties willen om naar de Canaries te gaan of te overwinteren in de Algarve de Portugal Noord gebruiken. Dat is een passaatwind die normaal tot de herfst langs de kust naar het zuiden staat, maar die laat het nu afweten. Er is zelfs helemaal geen wind: veel motoren dus over een spiegelgladde zee (foto) naar Porto in Portugal.

Vergolfd
In de Douro is een nieuwe haven gebouwd: een fancy havengebouw met veel service. De pontons bieden echter weinig bescherming. In Nederland is de wind soms zo sterk dat je niet kunt uitvaren: je ligt dan ‘verwaaid’. Jos en Majo hebben ook al een paar dagen ‘vermist’ gelegen in Mouros, maar nu liggen ze ‘vergolfd’ Vanaf Bretagne heb je te maken met swell, een lange deining van de zeegolven. Swell heeft een richting en een kracht, die los staat van die van de wind. Swell komt van de oceaan, stormen daar beïnvloeden de richting en sterkte. In sommige havens kun je, als de swell verkeerd staat, niet binnenlopen (zelfs niet bij 4 bft), omdat de swell grondzeeën vormt wanneer de golven van diep op ondiep gebied lopen. Porto is zo’n ingang, de rivier was maar 2 m diep bij de monding. Die is nu gebaggerd op 7 m, maar voor de golven is dat niets. Veilig vanuit de marina zien ze golven indrukwekkend over de havenhoofden rollen. Een Britse boot die op een qua wind rustige dag besluit uit te varen, komt 2 uur later terug. De ingang was “pretty ruff’, maar ook op zee werd het niet beter, omdat de deining ook bij een zuidelijke koers van de verkeerde kant kwam. Al snel hingen hun oliegoed en handdoeken vrolijk te drogen. Er staat ook ‘surge’ in Porto, een stroom onder water. Het oppervlak is kalm, maar de boot ligt te bijten in de landvasten. Jos en Majo beiden hun tijd. Een dag hoost het de hele dag zo dat ze boot niet afkomen, maar de andere dagen zijn overwegend droog en aangenaam van temperatuur. De marina ligt aan de monding en niet aan de Porto-kant (noordoever), zodat we met een klein pontje en dan het (toeristen)trammetje of de bus naar Porto gaan, waar de sporen van de crisis behoorlijk zichtbaar zijn als je even buiten de toeristische toppers komt.

Afurado
De nieuwe marina ligt bij een vissersdorpje (Afurado). 3 straten, een school en een politiepost. De eerste keer dat ze er op zoek zijn naar een supermarkt (volgens de marina zijn er een paar) kunnen ze die niet vinden. Wel een paar ‘huiskamer-winkels’, maar supermarkt….. Jos verzucht “net Afrika”. Het duurt even voor ze doorkrijgen dat dit de bedoelde supermarkten zijn en hoe arm het dorp eigenlijk is. De kleine huisjes van 2 verdiepingen blijken per laag een huis te zijn: meestal 1 ruimte als entree/keuken/woonkamer en 1 of 2 slaapkamers, Geen schuur of tuin.
Er is ook een recent gebouwde, gezamenlijke wasruimte. Niet met machines, nee, gewoon op de hand, met stromend (koud) water bassins om te spoelen. De was wordt daarna op de gezamenlijke lijnen gedroogd. Rijke bewoners hebben al wel een wasmachine in hun keuken/woonkamer staan. De kleine vissers hebben een vrouw of zuster die de vis vanuit een teil op een straathoek verkoopt. Kleine visjes, soms sardines. De dagen dat wij vergolfd liggen, kunnen deze vissertjes ook niet naar buiten: geen vangst, geen omzet.

De komst van de marina laat is zichtbaar: de bakker spreekt al wat Engels en ook andere winkeliers doen hun best. Jos probeert Portugees vanuit het Spaans als een rebus: N > (wordt) M, L > R, ION > IAO, UE > O en het eind van ieder woord smoor je in een zje-klank. En dan natuurlijk € 1 > € 0,50 want het leven is hier erg goedkoop.

Culinaire cultuur
Majo heeft een fantastisch kookboek meegenomen: Claudia Roden, De smaken van Spanje, een kookboek dat de Spaanse de keuken vanuit de historie behandelt. Door varkensvlees te eten kon je aantonen dat je geen nieuwe christen ( ‘verborgen’ Jood of Islamiet) bent. Vanaf de Reconquista had de inquisitie het recht in je keuken te komen en te controleren of je wel katholiek (met reuzel) kookte. Dat heeft door geduurd tot laat in de 20e eeuw. De adel at zelf veel vlees en buitte de pachters vreselijk uit. De pachters hoopten dat ze een varken konden laten opgroeien voor de slacht. De gerookte ham was vooral betaalmiddel voor vroedvrouw en arts! De basis van de eigen keuken waren bonen en groenten, bv koolsoep (caldo verde). Er waren rondreizende handelaren die ‘sabor, sabor!’ (smaak) riepen. Ze verhuurden soepbotten om eventjes in je soep te hangen (prijs afhankelijk van voorgaand gebruik en de duur van je gebruik zoals bij een leesporteuille). De gewoonte hele kleine stukjes ham(zwoerd) of worst toe te voegen is daarop terug te voeren. Dit heeft lang geduurd, want door de burgeroorlog kwam er hongersnood en eigenlijk pas na de dood van Franco is het land zich gaan ontwikkelen en hebben de pachters betere rechten gekregen. Het verklaart waarom men nu zoveel vlees eet (vooral in het weekeinde als er voor de familie wordt gekookt) en waarom rundvlees zo populair is in de supermarkt. Tegelijk heeft men momenteel ontzettend behoefte ‘aan de smaak van vroeger’: varkensvlees en stoofpotten. Daardoor zijn de kleine restaurantjes zo populair - ze koken die gerechten die tijdsintensief zijn en die emotionele waarde hebben, zoals varkensoren. Varkenspoot en -staart. Spanjaarden keuren in de supermarkt voor ze kopen, overleggen (met het personeel, met wachtenden na hen). Ga ook nooit na 11 uur na de supermarkt om vlees, vis of kaas te kopen: nummertje trekken en een kwartier wachten!

Spaanse supermarkten bieden keuze, hebben ook niet-seizoens producten. In Portugal is het aanbod veel beperkter en de kwaliteit ook vaak lager; groente en fruit volgen het seizoen (nu appels en peren en veel kool). In beide landen heb je natuurlijk bacalhau, in zout gedroogde kabeljauw. De Portugese keuken draait er op. Ook gedroogd ruikt bacalhau behoorlijk, zodat je kleine winkels (foto) aan de geur kunt herkennen.

Springt ie of springt ie niet?
Ineens een flinke plons en weer moet Majo Misha uit het water vissen (foto). We proberen ons in het kattenbrein te verdiepen. Stel je ziet 1 meter recht onder je krioelende harders aan de oppervlakte die zwart afsteken tegen het groene doorzichtige water. Is dat zo’n biologerend beeld dat je je instinct volgt en met je klauwen uit springt of wordt je zo opgewonden dat je per ongeluk je evenwicht verliest? Jos en Majo hopen de volgende zwempartij op een ooggetuigeverslag van voor de plons.

Toeristen
Porto en vooral Lissabon zijn heerlijk. Opvallend is dat de meeste toeristen selfies schieten of elkaar fotograferen. Eigenlijk zijn Jos en Majo ondanks hun elitaire gevoelens geen haar beter: foto’s van de katten en de boot. Jullie zullen ervan lusten!
Ze gedragen zich als ongegeneerd als toeristen: musea, oude wijken, terrasjes en restaurants. In hun selectie van de overige foto’s laten ze de moderne en lelijke kant weg, zodat je de indruk krijgt dat Portugal vooral bestaat uit schilderachtige straatjes met oude trammetjes en arme, maar dankbare bedelaars.
Daarna de Algarve, die gedomineerd wordt door (lower) middleclass Engelsen. Jos en Majo liggen 2 weken vast in Lagos, omdat de koelwateraansluiting op de uitlaat lekt en door een nieuw in Engeland besteld exemplaar vervangen moet worden.
Ze liggen aan de receptiesteiger van de marina in het kanaal dat de marina met de zee verbindt. Je moet je de dorpsstraat van Giethoorn voorstellen qua sfeer en drukte. Iedere boot moet er langs. Langs het kanaal loopt ook de hoofd (toeristen) straat van Lagos. Een brede wandelboulevard met marktkraampjes met identieke jurken, Afrikanen die tassen en zonnebrillen verkopen en standjes van de diverse rondvaartbedrijven. Days-of- adventure naar de grotten en de dolfijnen voor als sardines opeengepakte witte toeristen met oranje zwemvesten (foto).